حجتالاسلام انصاری با تاکید بر کرامات و فضایل اخلاقی حضرت معصومه(س) بعنوان فاطمه ثانی، ولایت مداری و حرکت آگاهانه را از ویژگی های اصلی هجرت ایشان از مدینه دانست و گفت: انجام رسالت، هدف اصلی حرکت حضرت به سمت مشهد بود.
حجتالاسلام عبدالرحمان انصاری، کارشناس و محقق تاریخ در گفتگو با خبرنگار شبستان حضرت معصومه (س) را فاطمه ثانی معرفی کرد و با تاکید بر مقام و منزلت این بانوی بزرگوار با اشاره به حدیثی از امام صادق (ع) در رابطه با حضرت معصومه (س) که میفرماید: بانویی از فرزندان من در شهر قم دفن میشود به نام فاطمه و آنچنان عظمتی دارد که با شفاعت او همه شیعیان وارد بهشت میشوند، اظهار داشت: این بیان حاکی از شان و منزلت حضرت فاطمه معصومه (س) است که به دلیل همنام بودن با حضرت فاطمه زهرا (س)، فاطمه دوم نامیده میشود.
وی با اشاره به حرکت تاریخی حضرت معصومه (س) از مدینه به کویت، بصره، ساوه و از آنجا به شهر مقدس قم درباره منزلت و جایگاه این شهر اظهار داشت: قم از آغاز مرکز تشیع بود که توسط اصحاب پیامبر (ص) بنا شد، از این جهت ائمه معصومین (ع) عنایت خاصی به شهر قم داشتند.
این نویسنده و محقق دینی با ذکر روایتی از امام صادق (ع) که شهر قم را ""کوفه صغیر"" معرفی کردند، به تشریح جزئیات حضور حضرت در قم پرداخت و گفت: حضرت معصومه (س) در مسیر حرکت خود به شهر ساوه رسیدند در آنجا بیمار شدند و از یاران خود فاصله باقی مانده تا شهر قم را پرسیدند و فرمودند: ""مرا به قم ببرید""، این نشان از آشنایی حضرت با شهر قم است.
وی در همین زمینه افزود: در نزدیکی شهر عدهای از جمله موسی بن خزرج به استقبالشان آمده و ایشان را با احترام به قم وارد کردند، اما حضرت معصومه (س) تنها 17 روز در این شهر زندگی میکند و بعد از دنیا میرود.
حجتالاسلام انصاری با توجه به برخی روایات حضرت معصومه (س) را واسط کسب فیض الهی معرفی کرد و افزود: امام رضا(ع) بهشت را برای کسی میدانند که با معرفت نسبت به حضرت فاطمه معصومه (س) ایشان را زیارت کند و به تجربه ثابت شده که بسیاری از علما و بزرگان علاقه خاصی به این حضرت و زیارت مرقد مطهرشان داشته و با این کار به درجات بالایی از کرامات رسیدهاند.
وی با تاکید بر اینکه هر حرکتی به ویژه از سوی اهل بیت عصمت و طهارت (ع) مجموعهای از اسرار و حکمتهای نهفته دارد، گفت: حرکتهای اهل بیت (ع) در ابتدای امر با یک انگیزه متعارف آغاز میشود اما در پشت این انگیزه متعارف برکات زیادی نهفته است، حضرت معصومه (س) انگیزه اولیهشان دیدار برادر و کسب فیض از پیشگاه ایشان بوده اما چنین حرکتی با حدود 100 نفر همراه، قطعاً یک حرکت تبلیغی است اما تاریخ از بیان بسیاری از این مسائل عاجز است.
وی مرکزیت قم در علوم و معارف اسلامی را از برکات وجودی حضرت فاطمه معصومه (س) دانست و ابراز داشت: ایشان دختر امام معصوم بودند، اما مقامشان آنقدر بالا بود که رسالت رساندن پیام اهل بیت (ع) به مردم و ارشاد و راهنمایی آنها بر دوششان نهاده شد و برنامهریزی و اقامت ایشان در شهر قم باعث شد که این شهر مرکزی برای گسترش تشیع و نشر معارف و معالم اهل بیت عصمت و طهارت (ع) شده به طوریکه در حال حاضر طلاب بیش از 40 کشور جهان در حوزه علمیه قم به کسب معارف اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و دین مبین اسلام اهتمام دارند.
حجت الاسلام انصاری به تشریح مساله عترت پرداخت و گفت: هجرت همواره در دستور کار مسلمانان از صدر اسلام بوده چراکه این کار در راستای انجام وظیفه و کسب معرفت بیشتر صورت می گرفته، در زمان امام هشتم نیز که رهبر و محور جامعه اسلامی ایشان بوده اند، حضرت معصومه (س) و همراهانشان برای حضور در محضر امام عصر خود و یاری امام رضا (ع) به سوی ایشان هجرت کردند.
وی حرکت در حول محور رهبر جامعه اسلامی را مهمترین درس حرکت تاریخی حضرت معصومه (س) دانست و ادامه داد: دقت در دستورات و فرمایشات رهبر جامعه اسلامی و حرکت حول محور ایشان، همچنین تبعیت از زندگی و سیره ایشان تنها راه رسیدن به سعادت واقعی ا
ازچه بگویم از تو یا از بارگاه تو
از تو که نمی توان گفت چون بر چارچوب سخن نمیگنجی
پس از بارگاهت میگویم گه انگار نه اینکه مدفن تو باشد بلکه معشقه عاشقان توست
وقتی که به بارگاهت قدم میگذارم. آرامشی خاص تمام وجودم را قبضه میکند. انگار به حرم امن الهی رسیدهام. آرامشی که دوستش دارم.
گوشه گوشه بارگاهت در این زمین پهناور شده مامن دردمندان و عاشقانت، آخر همه تو را درمانگر خود میدانند و تو چه خوب درمانگری هستی.
به سوی تو میآیم مانند همیشه.
اما این بار برای تو و به خاطر تو.
برای تو که معصومهای برای تو که بنت موسی ابن جعفر هستی و برای تو که خواهر امام رضایی(علیهم السلام).
حضرت فاطمه منشا کسب و فیض تشیع است و امام صارق (ع) فرمودهاند، ""از برای خداوند حرمی است در مکه برای پیغمبر (ص) حرمی است در مدینه، برای علی (ع) حرمی است در کوفه و برای ما خاندان حرمی است در قم""، حرم حضرت معصومه (س) به واسطه کرامت، تقوی و مراتب عالی ایشان در نزد اهل بیت (ع) بسیار محترم است.
این بانوی بزرگ اسلام در شهر ساوه مریض شد، فرمود: تا قم چقدر فاصله است، گفتند: ده فرسخ، فرمود من به قم میروم، ایشان بعد از چند روز اقامت در قم از دنیا رفت، هیچکس توان دفن بدن مبارک ایشان را نداشت در این زمان از میان بیابان تکسواری نقابدار آمد، بر بدن حضرت معصومه (س) نماز خواند و صورت ایشان را بر خاک نهاد از آن پس به برکت وجود حضرت در شهر قم، برکات فراوانی از این مکان در اشاعه منابع علمی اسلامی به دنیای تشیع رسید و بهترین محققین و دانشمندان در این شهر ظهور کردند که تا امروز به تبلیغ و تبیین دین مبین اسلام پرداختهاند.
حضرت معصومه (س) را تنها بانویی است که زیارت نامهاش از زبان یک امام معصوم است و این را از عظمت این بانوی بزرگوار دانست و گفت: همه افراد در شعاع حرم حضرت معصومه (س) تحت تاثیر علم بیپایان او قرار میگیرند.
آیتالله محمدی اشتهاردی با اشاره به ضعف آثار تالیفی در خصوص کریمه اهلبیت(س) گفت: خفقان عصر حیات حضرت معصومه(س) و حضور امام کاظم(ع) در زندان باعث شد که فقط 5 درصد از زندگی این بانوی بزرگ در تاریخ ثبت شود.
آیتالله محمدی اشتهاردی، محقق، نویسنده و استاد حوزههای علمیه قم در گفتگو با خبرنگار شبستان با اشاره به روایاتی در رابطه با جایگاه حضرت معصومه(س) گفت: در تاریخ اسلام بعد از حضرت خدیجه و حضرت زهرا(س) بانویی به عظمت حضرت معصومه(س) نداریم.
این محقق و نویسنده روایات امام صادق(ع) قبل از ولادت ایشان و زیارتنامه آن حضرت را نشانههایی از این عظمت خواند و گفت: زیارتنامههای امام زادگان معمولا زیارتنامههای عمومی است که نام آن امامزاده در آن ذکر میشود حتی حضرت زینب(س) هم زیارتنامهای خاص ندارند ولی در مورد حضرت معصومه(س)، امام رضا(ع) خود زیارتنامه آن حضرت را نوشته و در آن از جملاتی استفاده کرده است که نشان از شانیت بالای آن حضرت(س) است.
وی در خصوص اینکه اسلام با حضور زنان در اجتماع مخالف نیست، تصریح کرد: عدم وجود تاریخ و سیره کاملی از حضرت معصومه(س) و فعالیت گسترده ایشان در جامعه آن زمان به دلیل خفقان آن دوران و کمبود رسانهها و تاریخنویسان بوده است.
استاد حوزههای علمیه قم، هجرت حضرت معصومه(س) به قم را یکی از عوامل گرایش ایرانیان به مذهب شیعه خواند و اظهار داشت: حضرت معصومه(س) با حضور در شهرهای مختلف و تبلیغ مذهب شیعه عاملی برای گرایش ایرانیان به این مذهب بود و در نهایت نیز در ساوه با هجوم عدهای از دشمنان مسموم و شهید شدند.
آیتالله محمدی اشتهاردی خاطرنشان کرد: شهادت آن حضرت در کتابهای مرجع نیامده است ولی در بسیاری از کتابهای دیگر علت وفات آن حضرت را مسموم شدن توسط زنی دانستهاند که پس از کشتهشدن 23 نفر از کاروان آن حضرت، ایشان را بیمار کرده و پس از سفر به قم به شهادت رسیدند.
این استاد حوزههای علمیه در پایان گفت: آستانه مقدسه آن حضرت فعالیتهایی را در زمینه معرفی سیره حضرت معصومه(س) انجام داده است ولی کافی نیست و باید محققین و علما این وظیفه را بر عهده بگیرند تا مردم ایران با داشتن چنین پایگاه معنوی برای تهذیب نفس، علم و معرفت، هر چه بیشتر و بهتر از برکات وجود ایشان در ایران و قم استفاده کنند.
وجود مبارک حضرت معصومه(س) قم را مهد برکت کرده است// گفتاری از آیت الله جوادی آملی
حرمت زمان به آن متزمّن است و حرمت مکان به آن متمکَن! کریمة اهل بیت، فاطمة معصومه (سلام الله علیها) که وارد قم شدند، اینجا را مهد برکت کرده اند.
اصل بحث این است که زمان و مکان ذاتاً اینچنین نیست که حرمتی داشته باشند. حرمت زمان به آن متزمّن است؛ حرمت مکان به آن متمکَن! این نکته را خوب عنایت کنید تا به آن طرح آزاد اندیشی که مقام معظّم رهبری فرموده اند برسیم که کدام حوزه و کدام دانشگاه در این طرح موفّق است. کدام طلبه ، کدام دانشجو توفیق فکر آزاد دارد؟ آیا اندیشة آزاد در هر فضائی ظهور می کند؟ هر اندیشمندی توان آن را دارد که آزادانه بیندیشد یا نه؟!
زمان ذاتاً مزیّتی از خود ندارد، مگر اینکه آن متزمّن، آن شیء زمان مند به این زمان حرمت بدهد! مکان هم به شرح ایضاً . وقتی قرآن در شب قدر نازل می شود، این زمان که ظرف آن متزمّن است حرمت پیدا می کند، می شود : لِیلَهُ القَدرِ خِیرٌ مِنْ ألفِ شَهرْ (1).
وقتی وجود مبارک رسول گرامی (علیه و علی آله آلاف التحیّه والثناء) در مکّه ظهور می کند، این متمکّن به آن مکان شرف می بخشد و خدای سبحان به این مکّه سوگند یاد می کند، به پاس احترام این متمکّن . فرمود : لا اُقسِمُ بِهذَا البَلَدِ وَ أنتَ حِلٌّ بِهذَا البَلَدْ (2). من اگر به این بلد سوگند یاد می کنم ، بنابر اینکه ( لا ) زائده باشد ، یا نیازی به سوگند به این شهر نیست ، بنابر اینکه زائده نباشد ، در هر دو بخش اش به پاس احترام توست! لا اُقسِمُ بِهذَا البَلَدِ وَ أنتَ حِلٌّ بِهذَا البَلَدْ. اگر من به مکّه سوگند یاد می کنم، برای آن است که تو در این شهری! تو در اینجا به سر می بری! پس مکّه نه برای کعبه، بلکه برای نبی حرمت ای دارد. و اگر نبی و ولیّ زمان از کسی برنجد، خدای سبحان از آن کعبه پاسداری نمی کند. پس یک مکان به احترام آن متمکّن می شود مورد تکریم؛ یک زمان به احترام آن متزمّن می شود مورد تجلیل.
این بانو ، یعنی کریمة اهل بیت، فاطمة معصومه (سلام الله علیها) که وارد قم شدند، اینجا را مهد برکت کرده اند. شما در قم نیستید تا از نزدیک تجربه کنید ! برای ما کاملاً محسوس است ؛ بدون هیچ تردید ما کتاب عمیق علمی را که در قم مطالعه می کنیم، به زحمت نمی افتیم. روشن می شود برای ما! همین کتاب را وقتی تابستان از اینجا خارج می شویم، شهر دیگر و دیار دیگر می رویم، به کُندی همان مطلب را می فهمیم. اینجا یک فضای بازی است! یک فضای روشن ای است؛ بدون هیچ تردید! یک وقت است انسان فاصله گرفته است از یک کتابی، از یک علمی، بسیار خوب؛ امّا وقتی فاصله ای نگرفته است، اهل این رشته است، با این کتاب و این فن مأنوس است، وقتی از اینجا بیرون رفت، باید به همین سبک بفهمد. ولی اینطور نیست!
در همین شیخان زکریا بنِ آدم مدفون است با آن بزرگوار اشعری. البتّه فقهای بزرگ، حکمای بزرگ، بعضی از اساتید ما هم در همین « مرحوم فاضل تونی (رضوان الله علیه) » اینجا مقبره دارد. فقهای بزرگ از قُدماء و مُتقدّمین و متأخّرین در همین جا به خاک سپرده اند، ولی آنچه که شاخص است یکی از آنها « زکریا بنِ آدم » است.
این زکریا بن آدم که در این شیخان مقبره ای دارد ، این شاگرد وجود مبارک امام رضا (سلام الله علیه) بود. به امام هشتم، یعنی به استادش عرض کرد : یابن رسول الله ! اساتید من رحلت کردند ، هم دوره های من هم رحلت کردند ، جوانها روی کار آمدند. زندگی ام در قم مثل سابق خیلی لذّت بخش نیست! اُنس ما با این نسل بعدی کم است. اجازه بدهید من از قم بیرون بروم! جای دیگر زندگی کنم. فرمود: نه! تو در قم باش، خدای سبحان به برکت تو عذاب را از آن منطقه بر می دارد . همان طوری که به برکت قبر باب الحوائج إلی الله ، موسی بن جعفر (سلام الله علیه) عذاب را از آن منطقة خاص خود بر می دارد؛ این می شود: اَلعُلماءُ وَرَثَهُ الأنبیاء (3)!
همة اینها از برکات این بی بی هستند که این متمکّن، این مکان را شرف بخشید! …
بخشی از سخنان آیت الله جوادی آملی در جلسة درس اخلاق در دیدار با جمعی از طلا ، دانشجویان و بانوان قمی به مناسبت سالروز رحلت کریمة اهل بیت حضرت فاطمة معصومه (س) در قم ـ 29 اردیبهشت 1384
پی نوشت ها:
(1) سورة قدر / آیة 3
(2) سورة بلد / آیات 1 و 2
(3) کافی / جلد 1 / صفحة 32 / بابُ صِغه العِلم و فَضله و فَضلِ العُلَماء و …