وجود مبارک حضرت معصومه(س) قم را مهد برکت کرده است// گفتاری از آیت الله جوادی آملی

حرمت زمان به آن متزمّن است و حرمت مکان به آن متمکَن! کریمة اهل بیت، فاطمة معصومه (سلام الله علیها) که وارد قم شدند،‌ اینجا را مهد برکت کرده اند.
اصل بحث این است که زمان و مکان ذاتاً اینچنین نیست که حرمتی داشته باشند. حرمت زمان به آن متزمّن است؛ حرمت مکان به آن متمکَن! این نکته را خوب عنایت کنید تا به آن طرح آزاد اندیشی که مقام معظّم رهبری فرموده اند برسیم که کدام حوزه و کدام دانشگاه در این طرح موفّق است. کدام طلبه ، کدام دانشجو توفیق فکر آزاد دارد؟ آیا اندیشة آزاد در هر فضائی ظهور می کند؟ هر اندیشمندی توان آن را دارد که آزادانه بیندیشد یا نه؟!
زمان ذاتاً مزیّتی از خود ندارد، مگر اینکه آن متزمّن، آن شیء زمان مند به این زمان حرمت بدهد! مکان هم به شرح ایضاً . وقتی قرآن در شب قدر نازل می شود، این زمان که ظرف آن متزمّن است حرمت پیدا می کند، می شود : لِیلَهُ القَدرِ خِیرٌ مِنْ ألفِ شَهرْ (1).
وقتی وجود مبارک رسول گرامی (علیه و علی آله آلاف التحیّه والثناء) در مکّه ظهور می کند، این متمکّن به آن مکان شرف می بخشد و خدای سبحان به این مکّه سوگند یاد می کند، به پاس احترام این متمکّن . فرمود : لا اُقسِمُ بِهذَا البَلَدِ وَ أنتَ حِلٌّ بِهذَا البَلَدْ (2). من اگر به این بلد سوگند یاد می کنم ، بنابر اینکه ( لا ) زائده باشد ، یا نیازی به سوگند به این شهر نیست ، بنابر اینکه زائده نباشد ، در هر دو بخش اش به پاس احترام توست! لا اُقسِمُ بِهذَا البَلَدِ وَ أنتَ حِل‏ٌّ بِهذَا البَلَدْ. اگر من به مکّه سوگند یاد می کنم، برای آن است که تو در این شهری! تو در اینجا به سر می بری! پس مکّه نه برای کعبه، بلکه برای نبی حرمت ای دارد. و اگر نبی و ولیّ زمان از کسی برنجد، خدای سبحان از آن کعبه پاسداری نمی کند. پس یک مکان به احترام آن متمکّن می شود مورد تکریم؛ یک زمان به احترام آن متزمّن می شود مورد تجلیل.
این بانو ، یعنی کریمة اهل بیت، فاطمة معصومه (سلام الله علیها) که وارد قم شدند،‌ اینجا را مهد برکت کرده اند. شما در قم نیستید تا از نزدیک تجربه کنید ! برای ما کاملاً محسوس است ؛ بدون هیچ تردید ما کتاب عمیق علمی را که در قم مطالعه می کنیم، به زحمت نمی افتیم. روشن می شود برای ما! همین کتاب را وقتی تابستان از اینجا خارج می شویم، شهر دیگر و دیار دیگر می رویم، به کُندی همان مطلب را می فهمیم. اینجا یک فضای بازی است! یک فضای روشن ای است؛ بدون هیچ تردید! یک وقت است انسان فاصله گرفته است از یک کتابی، از یک علمی، بسیار خوب؛ امّا وقتی فاصله ای نگرفته است، اهل این رشته است، با این کتاب و این فن مأنوس است، وقتی از اینجا بیرون رفت، باید به همین سبک بفهمد. ولی اینطور نیست!
در همین شیخان زکریا بنِ آدم مدفون است با آن بزرگوار اشعری. البتّه فقهای بزرگ، حکمای بزرگ، بعضی از اساتید ما هم در همین « مرحوم فاضل تونی (رضوان الله علیه) » اینجا مقبره دارد. فقهای بزرگ از قُدماء و مُتقدّمین و متأخّرین در همین جا به خاک سپرده اند، ولی آنچه که شاخص است یکی از آنها « زکریا بنِ آدم » است.
این زکریا بن آدم که در این شیخان مقبره ای دارد ، این شاگرد وجود مبارک امام رضا (سلام الله علیه) بود. به امام هشتم، یعنی به استادش عرض کرد : یابن رسول الله ! اساتید من رحلت کردند ، هم دوره های من هم رحلت کردند ، جوانها روی کار آمدند. زندگی ام در قم مثل سابق خیلی لذّت بخش نیست! اُنس ما با این نسل بعدی کم است. اجازه بدهید من از قم بیرون بروم! جای دیگر زندگی کنم. فرمود: نه! تو در قم باش، خدای سبحان به برکت تو عذاب را از آن منطقه بر می دارد . همان طوری که به برکت قبر باب الحوائج إلی الله ، موسی بن جعفر (سلام الله علیه) عذاب را از آن منطقة خاص خود بر می دارد؛ این می شود: اَلعُلماءُ وَرَثَهُ الأنبیاء (3)!
همة اینها از برکات این بی بی هستند که این متمکّن، این مکان را شرف بخشید! …
بخشی از سخنان آیت الله جوادی آملی در جلسة درس اخلاق در دیدار با جمعی از طلا ، دانشجویان و بانوان قمی به مناسبت سالروز رحلت کریمة اهل بیت حضرت فاطمة معصومه (س) در قم ـ 29 اردیبهشت 1384
پی نوشت ها:
(1) سورة قدر / آیة 3
(2) سورة بلد / آیات 1 و 2
(3) کافی / جلد 1 / صفحة 32 / بابُ صِغه العِلم و فَضله و فَضلِ العُلَماء و …